2024-03-29T16:44:31Z
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=258
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
یادگار زریران، نمونهای از هنر شاعری ایرانیان در دورۀ میانه
عباس
آذرانداز
هر گونه بررسی علمی دربارۀ روند تحولات شعر ایران نیازمند توجه به پیشینۀ باستانی آن، از جمله آثاری است که از دورۀ میانه بازمانده است. در میان این آثار، یادگار زریران به دلیل احتوا بر ویژگیهای شاعرانه و حماسی منحصربهفرد خود شایستۀ توجه ویژهای است. یادگار زریران منظومهای شاعرانه به زبان فارسی میانه و بازماندۀ ارزشمندی از میراث پارتی است که گوشهای از هنر شاعری ایرانیان را در دورۀ میانه آشکار میکند. سنجش یادگار زریران با اشعار فارسی پس از اسلام، از جمله شاهنامه، از همانندی برخی صنایع ادبی و فنون بلاغت میان دو دوره حکایت میکند. شگردها و فنون ادبیِ به کار رفته در آثاری چون یادگار زریران متعلق به ادبیات شفاهی پیش از اسلام است که در دورههای بعدی نیز شکوهمند و پرتوان ادامه یافته است؛ چنانکه بسیاری از ویژگیهای شعر حماسی دورههای بعدی در این رساله دیده میشود. در این مقاله کوشش میشود مصادیق این سخن در سنجش با شاهنامه بازنموده شود؛ مواردی چون روایت داستان، اغراق، تکرار و استفاده از صفتهای شاعرانۀ حماسی. برخی موارد سنتهایی است که به گذشتههای بسیار دور مردم ایران بازمیگردد که به آنها اشاره خواهد شد. در پایان نیز به صور خیالی که در این اثر به کار رفته است، مانند تشبیه، استعاره و کنایه، پرداخته میشود.
یادگار زریران
حماسه
شاهنامه
اغراق
تکرار
صفت شاعرانه
صور خیال
2014
03
21
1
24
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1171_8a02296cea83d2ec4a1e4af7f559a369.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
بازجستن ضرابخانههای ساسانیان در فارس
مریم
انصاری
زهره
زرشناس
استان پارس، در جنوب ایران، به لحاظ نقش خاستگاهی، مرکزیت دینی، سیاسی و موقعیت اقتصادی و تجاری، مهمترین ایالت شاهنشاهی ساسانیان (226 - 651 م) محسوب میشد. تولیدات انبوه این ایالت، همچون پارچههای کتانی و ابریشمی یا فرش و مروارید که تا چین و سایر نواحی دوردست نیز صادر میشد و موقعیت جغرافیایی آن، در پس کرانۀ خلیج فارس، آنجا را به مکان مهمی برای حمل و نقل و تجارت زمینی و دریایی تبدیل کرده بود. رونق تجارت با سایر سرزمینها موجب افزایش میزان ضرب سکه در آن ایالت شده بود و بسیاری تعداد سکههای مکشوفه در این ایالت حکایت از کثرت ضرابخانههایی دارد که در این منطقه قرار داشتهاند. در این پژوهش ضرابخانههای منطقة پارس در دورة ساسانیان بر اساس سکههای نبشتهدار ساسانی بررسی شدهاند و بر پایة شواهد موجود پیشنهادشده علامت اختصاری WLC، که به گفتة اکثریت سکهشناسان تاکنون ناشناس باقی مانده است، اشاره به شهر برازگان (برازجان) در جنوب ایالت پارس دارد.
ساسانیان
پارس
برازگان
ضرابخانه
خط پهلوی
علامت اختصاری شهرها
2014
03
21
25
36
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1172_3fdc41601d21e560971de2d790d467ad.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
یک ناﻣﺔ سغدی (نامة باستانی سغدی شمارة یک)
شیما
جعفری دهقی
نامهنگاری از دیرباز از جمله ابزارهای ارتباط انسانها بوده است و ایرانیان باستان نیز از آن آگاه بودند. از جمله کهنترین شواهد موجود از نامهنگاری در ایران متعلق به دورۀ هخامنشیان است. از دورﮤ اشکانیان نیز آثاری در دست است، اما دورﮤ ساسانی را میتوان اوج شکوفایی نامهنگاری در ایران پیش از اسلام دانست. در میان آثار بهجای مانده از دورة میانه نیز، نوشتههایی به زبان سغدی به شیوة نامه نگارش شده که مطالعة آنها نه فقط از لحاظ زبانشناسی اهمیت بسیار دارد بلکه بسیاری از زوایای تاریک تاریخ اقوام شرق ایران را نیز در این دوره مشخص میکند. اورل استاین، در سال 1907 م، مجموعهای از چند نامة سغدی را در ویرانههای یکی از برجهای دیدهبانی دیوار چین پیدا کرد. این نامهها، که بعدها «نامههای باستانی سغدی» نامیده شدند، امروزه کهنترین متون سغدی نوشته بر کاغذ شمرده میشوند. نامة نخست را زنی به مادرش نوشته و در آن شرح حال خود را برای مادر بازگو کرده است. در مقالة حاضر، به خوانش و ترجمة این نامه، ریشهشناسی واژگان و تحلیل شیوة نامهنویسی در آن پرداخته شده است.
آیین نامهنویسی
زبان سغدی
نامههای باستانی
زبانهای ایرانی میانه شرقی
2014
03
21
37
49
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1173_0d57f5cc334e0b714e796f0cb545538e.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
بررسی نشانه ـ معناشناسی آیات مربوط به قیامت و معاد از سورۀ قیامت بر پایۀ مطالعات نشانهشناختی گریماس
فریده
حقبین
فهیمه
بیدادیان قمی
در این مقاله، به تحلیل و بررسی آیات قیامت و معاد از سورۀ «قیامت» بر اساس مطالعات نشانهشناختی گریماس پرداخته شده است. هدف نگارندگان مقاله تفسیر آیات قرآن نیست، بلکه در این جستار سعی بر آن است تا لایههای متعدد متن، شامل ساختار زیربنایی گفتمان، نظام گفتمان روایی و نیز پدیدارشناسی زیباییشناختی آن، در تحلیل آیاتی از سورۀ قیامت معرفی شود؛ تأثیر نشانهشناسی در نظام معنایی قرآن بررسی شود؛ و نیز نظم و ترتیب خاص میان مجموعۀ معانی آیات نشان داده شود. روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است، بدین صورت که دادههای متنی موجود تحلیل میشوند و مبانی نظری با نتایج محک زده میشوند، یعنی از مبانی نظری برای تحلیل دادههای موجود استفاده میشود. گفتنی است که دادههای این پژوهش از میان آیاتی چند از سورۀ قیامت با تفسیر آنها انتخاب شدهاند. نتایج پژوهش نشان میدهد که بررسی نشانه ـ معناشناسی آیات قیامت و معاد با مطالعات نشانهشناختی گریماس، بهویژه با مربع نشانهشناختی او همگرایی دارد و نیز میتوان مراتب نفس را، که در آیات سورۀ قیامت به آنها اشاره شده است، با نظام گفتمانی روایی گریماس تطبیق داد و نیز زیباییشناختی آیات قیامت و معاد را با توجه به پدیدارشناسی زیباییشناختی توصیف کرد.
قیامت
معاد
مربع نشانهشناختی
ساختار زیربنایی گفتمان
نظام گفتمان روایی
پدیدارشناسی زیباییشناختی
2014
03
21
51
74
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1174_84cebfbc6e9a3a127dce61c78107f973.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
مبنای طرحوارهای استعارههای موجود در ضربالمثلهای شرق گیلان
بلقیس
روشن
فاطمه
یوسفیراد
فاطمه
شعبانیان
در مقالۀ حاضر، مبنای طرحوارهای استعارههای موجود در پیکرۀ ضربالمثلهای شرق گیلان بر مبنای مدل «طرحوارههای تصوری ایوانز و گرین» در چهارچوب معنیشناسی شناختی بررسی میشود. ضربالمثلها به دلیل اهمیتی که در فرهنگها، انعکاس فرهنگ مردم و هویت فردی ـ اجتماعی آنان دارند مقولهای مهم در مطالعات زبانی محسوب میشوند. تداوم ضربالمثلها طی زمانها و فرهنگها حکایت از عملکرد شناختی (و جامعهشناختی) آنها دارد. از آنجا که طرحوارههای تصوری از مهمترین سازوکارهای زبان در معنیشناسی شناختی محسوب میشوند و نیز در مورد چگونگی عملکرد آنها در گویشهای ایرانی مطالعۀ چندانی صورت نگرفته است، ضرورت انجام این پژوهش دوچندان مینمود. این پژوهش به روش توصیفی ـ استقرایی است. شواهد بهدستآمده نشان میدهند که انواع کلی طرحوارههای مشخصشده توسط ایوانز و گرین از جمله طرحوارۀ فضا، طرحوارۀ مهارشدگی، طرحوارۀ جابهجایی (حرکت)، طرحوارۀ نیرو، طرحوارۀ پیوستگی، طرحوارۀ توازن، طرحوارۀ همسانی، و طرحوارۀ موجودیت در ضربالمثلهای شرق گیلان یافت میشود.
معنیشناسی شناختی
طرحوارۀ تصوری
استعاره
ضربالمثل
گویش گیلکی
2014
03
21
75
94
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1175_d66315fc2158d2e14ecb6c24610fdc39.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
فرهنگهای عمومی یکزبانة فارسی از منظر برآورده کردنِ نیاز کاربران
ساغر
شریفی
مصطفی
عاصی
متأسفانه تاکنون برآوردهکردن نیاز مخاطب در فرهنگهای فارسی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی پنج فرهنگ عمومی یکزبانة فارسی، یعنی لغتنامة دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید، فرهنگ فارسی امروز و فرهنگ سخن، از منظر برآورده ساختن نیاز کاربران و میزان رضایت آنان از این فرهنگهاست. برای دستیابی به این مقصود، کاربران مورد نظر به سؤالات پرسشنامهای پاسخ دادند، با برخی از آنان مصاحبهای انجام شد و نتایج بهدستآمده با استفاده از آزمونهای آماری محک خورد. اصول کلی این تحقیق شامل شناسایی نیازهای ارجاعی کاربران، میزان رضایت آنان از فرهنگها و بررسی رابطة این نیازها با متغیرهای اجتماعی، همچون سن کاربران، میزان تحصیلات و نیز رشتة تحصیلی آنان، بوده است. در این تحقیق، مشخص شد که رشتة تحصیلی کاربران، در میزان استفادة آنان از فرهنگ، یافتن اطلاعات در بخشهای مرتبط در فرهنگ، و همچنین رضایت کاربران از فرهنگهای موجود، عامل مؤثر و تعیینکننده است.
فرهنگنگاری
زبان فارسی
فرهنگ عمومی یکزبانه
کاربر
2014
03
21
95
114
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1176_795adbcf60837cd81b7a5ce7e4179e83.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
تفاوتهای گفتار و نوشتار در آموزش مهارت گفتاری زبان فارسی به غیرفارسیزبانان
احمد
صفارمقدم
در مقالة حاضر، به جایگاه گونۀ گفتاری در آموزش زبان پرداخته شده و رویکردهای آموزش سنتی و جدید در این حوزه معرفی گردیده است. آنگاه وضعیت آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان، در سطوح ابتدایی تا پیشرفته، و نقش مهارت گفتاری بررسی و بر اهمیت تفاوتهای گفتار و نوشتار در روند یادگیری تأکید شده است. بخش پایانی مقاله حاوی دستهبندی و توضیح پرکاربردترین تفاوتهای واجی، صرفی و نحوی فارسی گفتاری با فارسی نوشتاری از نظر تدریس به غیر فارسیزبانان است. دادههای مقاله عمدتاً از دو طرح پژوهشی زبان فارسی (صفارمقدم، 1386) و فارسی گفتاری (صفارمقدم، 1391)، که در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی به انجام رسیده و از مجموعههای آموزشی عمده به شمار میآیند، گرفته شده و، ضمن استفاده از منابع کتابخانهای، بر اساس تجربۀ نگارنده، تنظیم و تدوین گردیدهاند. با توجه به محدودیت مدرسان غیر ایرانی و بسیاری از استادان ایرانی به لحاظ تخصص زبانشناسی، کوشش شده است که از پیچیدگی بیان و کاربرد اصطلاحات تخصصی در حد امکان احتراز گردد. محتوای مقاله بخشی جداییناپذیر از هر برنامۀ آموزش زبان فارسی به غیر فارسیزبانان، که با هدف یادگیری مهارت گفتاری طراحی گردیده، محسوب میشود. از اینرو، تسهیل در آموزش زبان فارسی و، درنهایت، کمک به ارتقای سطح و جایگاه فرهنگی ایران در دانشگاهها و مراکز علمی خارج از کشور از نتایج آن است.
آموزش زبان
گونة گفتاری
غیر فارسیزبانان
فارسی گفتاری معیار و محاورهای
تغییرات گفتاری زبان فارسی
2014
03
21
115
140
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1177_2502e19a0b42717250c662b11f7def73.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
دستنوشتهای نو از اندرز اوشنر دانا (دستنوشتة TD26)
فرزانه
گشتاسب
نادیا
حاجیپور
از اندرزنامهای که به نام اندرز اوشنر دانا مشهور است تاکنون پنج نسخة دستنویس یافت شده (K20، P33، M90، R410 و C165)، که همگی مضمونی یکسان دارند، به جز آنکه دستنوشتههای R410 و C165 فقط مشتمل بر 22 بند از سه دستنوشتة دیگر است. در این مقاله، دستنوشتهای نو منسوب به اوشنر دانا معرفی میشود (دستنوشتة TD26) که با پنج دستنوشتة دیگر بسیار متفاوت است. برخی از اندرزهای متن پیشین را ندارد و تعدادی اندرزهای دیگر دارد که به همان سبک نوشته شده است و به همین دلیل میتوان یقین داشت که TD26 مشتمل بر بخشی از اندرزنامة اصلی اوشنر است که در پنج دستنوشتة پیشین باقی نمانده است.
اندرزنامه
اوشنر دانا
جاویدانخرد
متون پهلوی
2014
03
21
141
163
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1178_530655a5e423f2fcbc0b5bb635f3dd88.pdf
زبانشناخت
2099-8002
2099-8002
1392
4
8
رابطة زبان و تفکر در توهم شنیداری کلامی و گفتار هذیانی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی از دیدگاه فلسفة تحلیلی
فرشته
مومنی
شهلا
رقیبدوست
ارتباط زبان و تفکر موضوع مورد مطالعه از دیدگاه علوم گوناگون است. فلسفة تحلیلی، که زبان، اصلیترین موضوع آن است، از جمله به چگونگی چنین رابطهای میپردازد. یکی از بهترین نمایههای مطالعة این رابطه گفتار افرادی است که یا زبانشان دچار مشکل است یا تفکرشان. بنابراین، گفتار هذیانی آن دسته از بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی، که هیچ مشکل زبانی ندارند و فقط دچار اختلال فکر هستند، از بهترین موارد برای این منظور به شمار میآید. هدف مقالة پیشِ رو ارائة تحلیلی بر پایة فلسفة تحلیلی از رابطة زبان و تفکر چنین بیمارانی است که در توهم شنیداری کلامی و گفتار هذیانی آنان آشکار میشود. در چهارچوب فلسفة تحلیلی، فلسفة ذهن به حالات و کارکردهای ذهن میپردازد و، در آن، نظریة ذهن مطرح میشود که اختلال، در آن، هم به توهم میتواند بینجامد، هم به هذیان. توهم شنیداری کلامی و هذیان، که هر دو ساختار گفتاری دارند، ناشی از پدیدة گفتار درونی هستند.
اسکیزوفرنی
زبان و تفکر
توهم
هذیان
نظریة ذهن
تخلیة تبعی
2014
03
21
165
178
https://languagestudy.ihcs.ac.ir/article_1179_135387ac77654b2bda98754382bbfd98.pdf