نوع مقاله : علمی-پژوهشی
چکیده
هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال بوده است که آیا زبانهای اورال-آلتائیک تُرکی آذربایجانی، کرهای و مجاری و زبان هندواروپایی فارسی، چه ویژگی‌های مشابه و متفاوت ردهشناختی دارند. در تحلیلهای خود از دستور زایشی-گشتاری و نظریۀ حاکمیت و مرجع‌گزینی بهره گرفتهایم و با بررسی حرکت گروه اسمی فاعلی و مفعولی و مفهوم جایگاه تهی، به مقایسۀ ردهشناختی ساختهای موصولی ترکی آذربایجانی، کرهای، مجاری و فارسی پرداختهایم. تشابهِ ساختهای موصولی این چهار زبان، وجود حرکت در همۀ آنها برای تبدیل جملۀ ژرف‌ساختی به روساخت (بند موصولی) و تشکیل زنجیره بین هستۀ اسمی حرکت کرده و جایگاه تهی آن در بند موصولی است و تفاوت‌های آنها عبارتند از این که بندهای موصولی ترکی آذربایجانی، کرهای و مجاری پیشرو هستند، اما در زبان فارسی بند موصولی از نوع پسرو است. همچنین، حرکت هستۀ اسمی در ترکی آذربایجانی، کرهای و مجاری به راست و به طرف پایان جمله است، اما در فارسی حرکت هستۀ اسمی به چپ و به طرف آغاز جمله است. تفاوت بارز دیگر بین ترکی آذربایجانی، کرهای و مجاری با فارسی، تبدیل فعل جملۀ پیرو به وجه وصفی در ترکی آذربایجانی، کرهای و مجاری برای ساخت بند موصولی است، در حالی که در فارسی، بند موصولی بندی خود ایستا است.
)