• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

زبان‌شناخت

  1. صفحه اصلی
  2. کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن»

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن»

    نویسندگان

    • لیلا رحمتی نژاد 1
    • مصطفی عاصی 2
    • علیرضا قلی فامیان 3
    • مسعود قیومی 4

    1 دانشجوی دکتری زبان‌شناسی همگانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

    2 استاد زبان شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نویسنده مسئول

    3 دانشیار دانشگاه پیام نور

    4 استادیار زبان‌شناسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

,

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

10.30465/ls.2022.7658
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

«نظریۀ قالبی فیلمور» (1982) بیان‌گر اصلی مهم در معناشناسی شناختی است که معتقد است معانی واژه‌ها درون نظامی از دانش درک می‌شوند که ریشه در تجربۀ اجتماعی و فرهنگی انسان دارد. در این نظریه «قالب‌های معنایی» نمایانگر بخش‌های یک رویداد هستند که برای اتصال گروهی از کلمات به مجموعه‌ای از معانی به کار می‌روند. از طرفی، در یک رویداد، افعال نقش مهمی در تفسیر معنا ایفا می‌کنند و در اکثر موقعیت‌های آن حضور دارند. هدف پژوهش حاضر بررسی موردی فعل «شدن» در چارچوب نظریۀ مذکور بوده است تا از طریق تحلیل پیکره بنیاد و توصیفی به شناسایی این فعل و تعیین حوزه‌ها و قالب‌های معنایی آن پرداخته شود. نتیجتاً، با استفاده از فرهنگ‌ها و پیکره‌های معاصر فارسی و نیز نگاشت با پایگاه فریم‌نت 14 قالب معنایی «شدن» شناسایی شد. همچنین، مفهوم «تغییر حالت دادن» به‌عنوان معنای اصلی این فعل تعیین و قالب اصلی آن ایجاد گردید.

کلیدواژه‌ها

  • معناشناسی شناختی
  • نظریۀ معناشناسی قالبی فیلمور
  • فریم‌نت
  • قالب معنایی
  • چندمعنایی
  • سرنمون
  • XML
  • اصل مقاله 359.01 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
آریان پور کاشانی، منوچهر و سید مصطفی عاصی (1391). فرهنگ جامع پیشرو آریان پور- فارسی به انگلیسی (چهارجلدی). تهران: نشر الکترونیکی و اطلاع‌رسانی جهان رایانه.
اجدادی، مژگان و محمدرضا رضوی (1395). «بررسی قالب‌های معنایی اندام واژه‌های بیرونی زبان فارسی». فصلنامه زبان پژوهی. در دست چاپ.
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1385). دستور زبان فارسی (1) و (2). تهران: مؤسسۀ فرهنگی فاطمی.
انوری، حسن (1388). فرهنگ فشرده سخن. جلد (2). تهران: انتشارات سخن.
تیلور، جان. آر و جانت لیتل مور (1396). راهنمای زبان‌شناسی شناختی. ترجمۀ وجیهه فرشی و نجمه فرشی (ویراستار علمی آزیتا افراشی). تهران: نشر نویسه فارسی.
حاجی قاسمی،فرزانه ونصراله شاملی (1395).« قالب‌های معنایی فعل «رأی» در آیات قرآن‌کریم و برگردان فارسی (بر پایه نظریه معناشناسی قالبی چارلز فیلمور)». دوماهنامه جستارهای زبانی. س 3. ش6. صص 57-83.
حسابی، اکبر (1395). «قالب‌های معنایی «خوردن» از منظر معناشناسی قالبی». مجله زبان و زبان‌شناسی. س 11، ش 22. صص 1-26.
خاوری، نجمه (1392). توصیف و طبقه‌بندی افعال فارسی بر اساس رویکرد پروژۀ فریم‌نت. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه بوعلی سینا همدان.
خداپرستی، فرج اله (1376). فرهنگ جامع واژگان مترادف و متضاد زبان فارسی. شیراز: انتشارات دانشنامه فارس.
خرازی، سید کمال (1396). واژه‌نامۀ علوم شناختی (انگلیسی-فارسی). تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
رحمتی نژاد، لیلا و سید مصطفی عاصی(1398). «مقایسۀ قالب‌های معنایی فعل «گفتن» در دو زبان فارسی و انگلیسی برمبنای نظریۀ شناختی فیلمور». مجموعه مقالات پنجمین همایش ملی زبان‌شناسی رایانشی. تهران: نشر نویسه پارسی. صص155-190.
رحمتی نژاد، لیلا‌، سید مصطفی عاصی، علی رضا قلی فامیان و مسعود قیومی (‌1398). «تحلیل معنایی فعل «گفتن» در چارچوب نظریۀ معناشناسی قالبی: یک بررسی پیکره بنیاد». مجله جستارهای زبانی. د10. ش 4. صص55-89.
رضوی، محمدرضا (1392). «معناشناسی و گنج­واژۀ زبان فارسی (2)». مجله فرهنگ­نویسی. ش 5 و 6. صص 44-65.
روشن، بلقیس و لیلا اردبیلی (1395). مقدمه‌ای بر معناشناسی شناختی (چاپ دوم). تهران: انتشارات رامین.
دبیر‌مقدم، محمد(1392) پژوهش‌های زبان‌شناختی فارسی (مجموعه مقالات). چاپ سوم. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
دلارامی فر، منصوره، پاکزاد یوسفیان، محمد اله بخش و عباسعلی آهنگر(1396). «روابط معنایی فعل «گرفتن» در زبان فارسی: رویکرد معنی‌شناسی قالب بنیاد فیلمور». مجله پژوهش‌های زبانی. س 8. ش 1. صص 79-98.
شاه‌حسینی، فائقه (1390). «تحلیل گذرایی افعال «زیرشمول فعل گفتن» بر اساس نظریۀ پیش نمونه». مجله پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. س 1. ش 2. صص 57-66.
صفری، علی (1394). «معناشناسی زمینه و تناوب فعل‌های مرکب در زبان فارسی». دوماهنامه جستارهای زبانی. س 6. ش 1 (22). صص 153-172.
عاصی، سید مصطفی (1375). «گزارشی از ششمین کنفرانس بین‌المللی انجمن فرهنگ‌نگاری اروپا». فصلنامه فرهنگ ویژۀ زبان‌شناسی. ش 17. صص 391-400.
___________ (1384). «پایگاه داده‌های زبان فارسی در اینترنت». خبرنامه پژوهشگران. ش 2.
گندم‌کار، راحله (1393).«تحلیل معنایی واژگان زبان فارسی برمبنای رویکرد معنی‌شناسی قالب بنیاد». دو فصلنامه علم زبان. س 2. ش 2. صص 117-142.
مادر شاهیان، سارا (1394). «حذف فعل از منظر معنی‌شناسی شناختی». مجله زبان پژوهی. س 7. ش 16. صص 101-132.
متولیان نائینی، رضوان (1395). «گامی به‌سوی تدوین واژه‌نامۀ تقابلی ظرفیت افعال فارسی، انگلیسی». پژوهش‌های زبان‌شناختی در زبان‌های خارجی. س 6. ش 2. صص 475-449.
موسوی، سید حمزه، محمد عموزاده و والی رضایی (1393). «بررسی واژه «دیدن» بر اساس معناشناسی قالبی». دوماهنامه جستارهای زبانی. س 6. ش 7. صص 219-236.
موسوی، سید حمزه (1396). «راه‌اندازی شبکۀ هم نت: شبکه‌ای برای تبیین با هم‌آیی واژگانی». دوماهنامه جستارهای زبانی. س 8. ش 2(37). صص 197-223.
نایب لوئی، فاطمه (1393). بررسی واژه‌های عواطف در حوزه‌های شادی و علاقه در چارچوب نظری قالب‌های معنایی: شبکۀ قالب بنیاد (فریم‌نت) در زبان فارسی. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نایب لوئی، فاطمه، سید مصطفی عاصی و آزیتا افراشی (1394). «شبکۀ معنایی قالب بنیاد (فریم‌نت) در زبان فارسی». مجله پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی. س 5. ش 9. صص 261-282.
 
Assi, S.M. (1997). “Farsi Linguistic Database (FLDB)”. The International Journal of Lexicography. Vol.10. No.3. Pp.6. Oxford University Press.
Boas, H.C. (2002d). Bilingual FrameNet dictionaries for machine translation. Department of Germanic Studies. University of Texas at Austin.
Borin, L., & et al. (2010). “The past meets the present in the Swedish FrameNet++”.
Fauconnier, G. (1985). Mental Spaces: Aspects of Meaning Construction in Natural Language. Cambridge. Cambridge University press.
Fillmore, C. J. (1968). “The case for case”. In E. Bach, & R. T. Harms (Eds.). Universals in linguistic theory. Pp. 1-88. New York. Holt Rinehart & Winston.
________ (1976). “Frame semantics and the nature of language”. In Annals of the New York Academy of Sciences: Conference on the Origin and Development of Language and Speech. vol. 280. Pp. 20–32.
________  (1982b). “Frame semantics”. In the linguistic society of Korea. (Eds). Linguistics in the Morning Calm. Seoul. Hanshin. Pp.37-111.
Fillmore, C.J., & B.T.S. Atkins (1992). “Toward a Frame-based Lexicon: The Semantics of RISK and its Neighbors”. In Lehrer, A., & E. Kittay. (Eds.). Frames, fields and contrasts: New essays in semantic and lexical organization. Hillsdale. Erlbaum.
 Fillmore, C.J., & B.T.S. Atkins (1994). “Starting where the Dictionaries stop: The challenge for computational lexicography”. In Atkins, B.T.S., & A. Zampolli. (Eds.). Computational approaches to the lexicon. Oxford University Press.
________  (2000). Describing polysemy: The case of ‘crawl’. Ravin, Y., and C. Laecock. (Eds.). Polysemy. Oxford University Press.
Fillmore, C. J. & C. Baker (2010). A frames approach to semantic analysis. In B. Heine & H. Narrog. (Eds.).  The oxford handbook of linguistic analysis. Oxford: Oxford University Press.
Greeraerts, D. (2010). Theories of Lexical Semantics. Oxford University Press.
Ghayoomi, M. (2009). Frame Assignment with Active Learning. M.S. Thesis. Department of
Computational Linguistics and Phonetics. Saarland University.
Langacker, R.(1987). Foundations of Cognitive Grammar. (vol.1).Stanford, CA. Stanford University Press.
Lieber, R. (2004). Morphology and Lexical Semantics. Cambridge. Cambridge University Press.
Ohara, K., & et al. (2004). “The Japanese FrameNet project: An introduction”. Proceedings of the Workshop on Building Lexical Resources from Semantically Annotated Corpora. Eds. Charles J. Fillmore, et al. Lisbon: LREC 2004.Pp. 9-12.
Pustejovsky, J. (1995). The Generative Lexicon. Cambridge. MIT.
Rasooli, M.S., et al. (2011). “A Syntactic Valency Lexicon for Persian Verbs: The first steps towards Persian Dependency Treebank”. 5th Language & Technology Conference (LTC): Human Language Technologies as a Challenge for Computer Science and Linguistics. Pp. 227-231. Poznan. Poland.
Ruppenhofer, J. & et al. (2016). FrameNet II: extended theory and practice.
Safari, A. & L. Rahmati Nejad (2018). “Frame Semantics: Applying FrameNet Principles to (Touring) and (Travel) Semantic Frames in Persian”.Biannual Journal of Applications of Language Studies. No .1(1). Pp. 59-76.
Shamsfard, M., et al. (2010). “Semi Automatic Development Of FarsNet: The Persian Wordnet”. Proceedings of 5th global WordNet conference, Mumbai, India.
Subirats-Rüggeberg, C., & M. R. L. Petruck (2003). “Surprise: Spanish FrameNet!”. Proceedings of the Workshop on {Frame} {Semantics}” XVII International Congress of Linguists {(CIL)}. Eds. {Eva Hajičová, Anna Kotéšovcová, and Jiří Mirovský. Prague: Matfyzpress.
Taylor, J.R. (1995). Linguistics Categorization: Prototypes in Linguistic Theory. 2nd (Eds.). Oxford. Clarendon Press.
Taylor, J.R. (2003). “Cognitive Models of Polysemy”. In B. Nerlich & Z. Todd. (Eds.). Polysemy: Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language. Berlin & New York. Mouton de gruyter.Pp. 31-49.
You, L., L. Tao, & L. Kaiying (2007). “Chinese FrameNet and OWL representation”. 6th International Conference on Advanced Language Processing and Web Information Technology (ALPIT 2007), Pp. 140-145.
 
    • تعداد مشاهده مقاله: 664
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 492
زبان‌شناخت
دوره 13، شماره 1 - شماره پیاپی 25
بهار و تابستان1401
شهریور 1401
صفحه 191-226
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 359.01 K
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 02 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 27 اسفند 1401
  • تاریخ پذیرش: 27 فروردین 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 664
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 492

APA

رحمتی نژاد, لیلا , عاصی, مصطفی , قلی فامیان, علیرضا و قیومی, مسعود . (1401). کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن». زبان‌شناخت, 13(1), 191-226. doi: 10.30465/ls.2022.7658

MLA

رحمتی نژاد, لیلا , , عاصی, مصطفی , , قلی فامیان, علیرضا , و قیومی, مسعود . "کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن»", زبان‌شناخت, 13, 1, 1401, 191-226. doi: 10.30465/ls.2022.7658

HARVARD

رحمتی نژاد, لیلا, عاصی, مصطفی, قلی فامیان, علیرضا, قیومی, مسعود. (1401). 'کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن»', زبان‌شناخت, 13(1), pp. 191-226. doi: 10.30465/ls.2022.7658

CHICAGO

لیلا رحمتی نژاد , مصطفی عاصی , علیرضا قلی فامیان و مسعود قیومی, "کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن»," زبان‌شناخت, 13 1 (1401): 191-226, doi: 10.30465/ls.2022.7658

VANCOUVER

رحمتی نژاد, لیلا, عاصی, مصطفی, قلی فامیان, علیرضا, قیومی, مسعود. کاربرد رویکرد شناختی فیلمور در تعیین قالب‌های معنایی افعال در زبان فارسی: مطالعه موردی فعل «شدن». زبان‌شناخت, 1401; 13(1): 191-226. doi: 10.30465/ls.2022.7658

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • هزینه‌های بررسی، چاپ و انتشار نشریۀ زبانشناخت 1402-11-03
  • اختصاص شناسۀ بین‌المللی DOI به مقاله‌ها در نشریۀ زبانشناخت 1399-08-10






اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب