• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

زبان‌شناخت

  1. صفحه اصلی
  2. انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی

    نویسنده

    • محمد شکری فومشی

    عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

,

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

10.30465/ls.2022.42963.2087
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

این مقاله بر اساس متن‌های ایرانی میانۀ مانوی و با رویکردی متن‌شناسانه به بازشناخت معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه/ دانش‌واژه در فرشته‌شناسی مانوی، به‌ویژه لغت «فرشته» (frystg, fryštg) و «فرستاده» (frystg, fryštg)، می‌پردازد. کاربرد یک لفظ برای دو معنا و/ یا انگاره در مکتوبات مانوی نتیجۀ بازتعریفی بود که هر یک از جماعت‌های مختلفِ مانوی از دو انگارۀ «فرشته» و «فرستاده» ارائه داده بودند. مقاله نشان می‌دهد واژۀ ایرانی frys/štg در ادبیات ایرانیِ مانوی تحت تأثیر مکتوبات سریانی بازتعریف شده و گسترش معنایی یافته است؛ بازتعریفی که می‌توانست از یک رسول یک فرشته و از آن فرشته یک شاه بیافریند. در اینجا، واژه‌های دانشورانۀ خدا، خداوند، بغ، و بغ‌پور را نیز بررسی کردیم و نشان دادیم این لغات عالمانه در چه بافتارهایی ظاهر می‌شوند و به چه مصداق‌هایی اشاره دارند. بررسی ما گویای آن است که همۀ این دانش‌واژه‌ها نه تنها برای فرشتگان (ملائکه) و شخصیت‌های تاریخی (مانند شخص مانی و رهبران و بزرگان مانوی و همچنین رسولان پیشین) به کار می‌رفته، بلکه دایرۀ شمول آن دست‌کم یکی از ایزدان مانوی، یعنی «فرستادۀ سوم»، را نیز در بر می‌گرفته است.

کلیدواژه‌ها

  • فرشته
  • فرستاده
  • ایرانی میانۀ مانوی
  • واژه‌شناسی مانوی
  • XML
  • اصل مقاله 665.72 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
ابن الندیم، محمد بن إسحاق (1997)، الفهرست، بیروت، المعرفة.
ابن الندیم، محمد بن اسحاق (1390)، مانی به روایت ابن الندیم (متن عربی، ترجمۀ فارسی)، ترجمۀ محسن
ابوالقاسمی، تهران، طهوری، چ. 4.
ابن الندیم، محمد بن اسحاق (1381)، الفهرست، ترجمۀ محمدرضا تجدد، تهران، اساطیر.
باربور، ایان (1392)، دین و علم، ترجمۀ پیروز فطورچی، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، چ 2
(معرفت‌شناسی 22).
تاردیو، میشل (1401)، کیش مانوی، ترجمۀ محمد شکری فومشی و ایرج جمشیدی، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
حاج‌ابراهیمی، طاهره و علی قادری اردکانی (1389)، «همانندی مفهوم و کارکرد نیروهای خیر و شر در
طومارهای بحرالمیت و عقاید ایران باستان»، پژوهش‌نامۀ ادیان، س 4، ش 8، ص 1-21.
دوبلوآ، فرانسوا (1401)، «ثنویت در سنت ایرانی و مسیحی»، ترجمۀ سید احمدرضا قائم‌مقامی، در: دین
زرتشتی و ادیان دیگر، ویراستۀ سید سعیدرضا منتظری و مجید طامه، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب،
ص 101ـ131.
کفالایا؛ نسخۀ موزۀ برلین (1395)، ترجمه به آلمانی از یاکوب پولوتسکی و الکساندر بولیگ، ترجمۀ فارسی از
مریم قانعی و سمیه مشایخ، تهران، طهوری.
مصاحب، غلام‌حسین (1380)، دائرة‌المعارف فارسی، 2 ج (در سه مجلد)، تهران، امیرکبیر؛ کتاب‌های جیبی.
ولی‌پور، هادی؛ محمد شکری فومشی (1401)، «نمازهای مانویان؛ شمار، زمان، فحوا، و شیوۀ خوانش»،
مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی 5 (1)، ص 83ـ98.
نامور مطلق، بهمن (1391)، «گونه‌شناسی بیش‌متنی»، پژوهش‌های ادبی، س 9، ش 38، ص 139-152.
BÖHLIG, A. (1966), Manichäische Handschriften der Staatlichen Museen Berlin, Band 1: Kephalaia, 2. Häfte,
Stuttgart.
BOYCE, M. (1954), The Manichaean Hymn-Cycles in Parthian, London-New York-Toronto.
BOYCE, M. (1975), A Reader in Manichaean Middle Persian and Parthian, Téhéran-Liège (Acta Iranica 9a).
CAMERON R. & A. J. DEWEY (eds.) (1979), The Cologne Mani Codex (P. Colon. inv. nr. 4780) ‘Concerning the
Origin of his Body’, Missoula.
DURKIN-MEISTERERNST, D. (2004), Dictionary of Manichaean Middle Persian and Parthian (Corpus Fontium
Manichaeorum, Dictionary of Manichaean Texts III,1), Turnhout: Brepols.
DURKIN-MEISTERERNST, D. & E. MORANO (2010), Mani’s Psalms. Middle Persian, Parthian and Sogdian texts in
the Turfan Collection, Turnhout: Brepols (BTT 27).
9
FELDMANN, E. (1987), Die ‘Epistula Fundamenti’ der nordafrikanischen Manichäer. Versuch einer
Rekonstruktion, Altenberg.
FITZMYER, J. A. (2004), The Genesis Apocryphon of Qumran Cave 1 (1Q20): A Commentary, 3 rd ed., Roma
(Biblica et Orientalia 18/B).
FOSSUM, J. (1985), The Name of God and the Angel of the Lord: Samaritan and Jewish Concepts of
Intermediation and the Origins of Gnosticism, Tübingen.
FUNK, W.-P. (1999-2000), Kephalaia I, Zweite Hälfte, Facs. 13/14 (1999), 15/16 (2000), Stuttgart.
GARDNER, I. (1995), The Kephalaia of the Teacher. The Edited Coptic Manichaean Texts in Translation and
Commentary, Leiden.
GARDNER, I., J. BEDUHN & P. C. DILLEY (2018), The Chapters of the Wisdom of My Lord Mani. Part III: Pages
343-442 (Chapters 321-347), Leiden-Boston: Brill.
GHARIB, B. (1995), Sogdian Dictionary. Sogdian-Persian-English, Tehran.
GULÁCSI, ZS. (2014), “The Prophet’s Seal: A Contextualized Look at the Crystal Sealstone of Mani (216-276
C.E.) in the Bibliothèque nationale de France”, BAI (NS) 24, pp. 161-185.
HENRICHS, A. & L. KOENEN (1970), “Ein griechischer Mani-Codex (P. Colon. inv. nr. 4780”), ZPE 5/2, pp. 97-
216 (repr. 1983).
HENRICHS, A. & L. KOENEN (1975), “Der Kölner Mani-Codex (P. Colon. inv. nr. 4780) Περὶ τη̑с γέννηс τοῦ
сώματοс αὐτοῦ. Edition der Seiten 1-72”, ZPE 19/1, pp. 1-85.
HENRICHS, A. & L. KOENEN (1982), “Der Kölner Mani-Codex (P. Colon. inv. nr. 4780) Περὶ τῆс γέννηс τοῦ
сώματοс αὐτοῦ. Edition der Seiten 121-192”, ZPE 48, pp. 1-59.
KOENEN, L. & C. RÖMER (eds.) (1988), Der Kölner Mani-Kodex (Über das Werden seines Leibes), Kritische
Edition aufgrund der von A. Henrichs und L. Koenen besorgten Erstedition, Opladen.
LIN WUSHU (2014), Monijiao huahua bushuo 摩尼教華化補說 [Additional explanations of the Sinification of
Manichaeism], Lanzhou: Lanzhou Daxue Chubanshe.
MA XIAOHE (2015), “On the Date of Ritual Manual for the Celebration of the Birthday of Ancestor of Promoting
Well-being from Xiapu”, Open Theology 1, pp. 455–477.
MA XIAOHE & M. SHOKRI-FOUMESHI (2020), “xwdʾwn (呼大渾) 及其同源詞綜考” [On xwdʾwn (呼大渾) and its
Cognates], in:《敦 煌 學》[Dunhuang Studies], vol. 36, 2020, pp. 329-345.
MORANO, E. (2004), “Manichaean Middle Iranian Incantation Texts from Turfan”, in: D. Durkin-Meisterernst et
al. (eds.), Turfan Revisited: The First Century of Research into the Arts and Cultures of the Silk Road,
Berlin, pp. 221-227.
POLOTSKY, H. J. & A. BÖHLIG (1934-1940), Manichäische Handschriften der Staatlichen Museen Berlin, Band
1: Kephalaia, 1. Häfte, Stuttgart.
RECK, C. (2004), Gesegnet sei dieser Tag. Manichäische Festtagshymnen. Edition der mittelpersischen und
parthischen Sonntags-, Montags- und Bemahymnen, Turnhout: Brepols (BTT 22).
RICKLEFS, N. (2002), “An Angelic Community: The Significance of Beliefs about Angels in the First Four
Centuries of Christianity”, PhD dissertation, Macquarie University, Sydney, 347 pp.
SHOKRI-FOUMESHI, M. (2015), Mani’s Living Gospel and the Ewangelyōnīg Hymns. Edition, Reconstruction
and Commentary with a Codicological and Textological Approach Based on Manichaean Turfan
Fragments in the Berlin Collection, Qom (URD Press, 155) [2 nd ed.: Revised and Expanded,
forthcoming].
SHOKRI-FOUMESHI, M. (2017), “Identification of a small fragment of Mani’s Living Gospel (Turfan Collection,
Berlin, M5439)”, BSOAS 80 (3), pp. 473-483.
SIMS-WILLIAMS, N. & D. DURKIN-MEISTERERNST (2012), Dictionary of Manichaean Sogdian and Bactrian,
Corpus Fontium Manichaeorum, Dictionary of Manichaean Texts III, 2, Turnhout: Brepols.
STROUMSA, G. G. (1986), “‘Seal of the prophets’: The Nature of a Manichaean Metaphor”, Jerusalem Studies in
Arabic and Islam 7, pp. 61-74.
SUNDERMANN, W. (1979), “Namen von Göttern, Dämonen und Menschen in iranischen Versionen des
manichäischen Mythos”, in AoF 6, pp. 95-133.
TARDIEU, M. (2008), Manichaeism, trnsl. into English by M. B. DeBevoise, with an introduction by P. Mirecki,
Urbana and Chicago [trnsl. of Le Manichéisme, Paris 1981].
TSUI CHI (1943), “摩尼教下部讚 Mo Ni Chiao Hsia Pu Tsan ‘The Lower (Second?) Section of the Manichaean
Hymns’”, BSOAS 11/1, pp. 174-215; with an appendix by W. B. Henning, “Annotations to Mr. Tsui’s
Translation”, pp. 216-219.
WATSON, W. G. E. (2018), “Terms for Occupations, Professions and Social Classes in Ugaritic: An
Etymological Study”, Folia Orientalia 5, pp. 307-378.
YANG FUXUE & BAO LANG (2015), “Xiapu Monijiao xin wenxian ‘Moni guangfo’ jiaozhu” 霞浦摩尼教新文獻 〈摩
尼光佛〉校注 [Critical edition of ‘Mani, the buddha of Light’, a new Manichaean document from Xiapu],
Hanshan si foxue 寒山寺佛學 10, pp. 74-115.
YOSHIDA YUTAKA (1983), “Manichaean Aramic in the Chinese Hymnscroll”, BSOAS XLVI/2, pp. 326-331.
YOSHIDA YUTAKA (1986), “Remarks on the Manichaean Middle Iranian terms translated in Chinese script (1)”,
Studies on the Inner Asian Languages 2, pp. 1-15.
    • تعداد مشاهده مقاله: 296
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 755
زبان‌شناخت
دوره 14، شماره 1 - شماره پیاپی 1
شهریور 1402
صفحه 123-142
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 665.72 K
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 04 مهر 1401
  • تاریخ بازنگری: 26 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 29 آذر 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 296
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 755

APA

شکری فومشی, محمد . (1402). انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی. زبان‌شناخت, 14(1), 123-142. doi: 10.30465/ls.2022.42963.2087

MLA

شکری فومشی, محمد . "انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی", زبان‌شناخت, 14, 1, 1402, 123-142. doi: 10.30465/ls.2022.42963.2087

HARVARD

شکری فومشی, محمد. (1402). 'انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی', زبان‌شناخت, 14(1), pp. 123-142. doi: 10.30465/ls.2022.42963.2087

CHICAGO

محمد شکری فومشی, "انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی," زبان‌شناخت, 14 1 (1402): 123-142, doi: 10.30465/ls.2022.42963.2087

VANCOUVER

شکری فومشی, محمد. انگاره‌ها و کلیدواژه‌های فرشتگانی: رویکردی متن‌شناختی به معنا و کاررفت چند واژۀ دانشورانه در فرشته‌شناسی مانوی. زبان‌شناخت, 1402; 14(1): 123-142. doi: 10.30465/ls.2022.42963.2087

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • هزینه‌های بررسی، چاپ و انتشار نشریۀ زبانشناخت 1402-11-03
  • اختصاص شناسۀ بین‌المللی DOI به مقاله‌ها در نشریۀ زبانشناخت 1399-08-10






اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب