زبان‌شناخت

زبان‌شناخت

بررسی تمثیلی مانوی بر اساس الگوی اسطورۀ آفرینش به زبان پارسی میانه

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسنده
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی
چکیده
در این جُستار خواننده نخست با کلیاتی دربارۀ مانویت و اسطورۀ آفرینش در کیش مانی آشنا می‌شود. آن‌گاه نگارنده، با تعریف نوع ادبی تمثیل و داستان تمثیلی، اسطورۀ آفرینش مانویت را به مثابۀ داستانی تمثیلی در نظر می‌گیرد و بر نقش تمثیل، در جایگاه یکی از ابزار‌های فن بلاغت در آسان ‌فهم‌کردن اصول دینی، فلسفی و اخلاقی برای تودة مردم، تأکید می‌کند. با این مقدمات، تمثیلی مانوی به زبان پارسی میانه بر اساس الگوی اسطورۀ آفرینش مانی بررسی و تحلیل می‌شود. این داستان با بیانی نمادین به اسارت نخستین انسان در زندانِ ماده اشاره دارد. بررسی حاضر به یاری مقایسۀ شخصیت‌ها و عناصر سازندۀ اسطورۀ آفرینش مانی با این داستان تمثیلی صورت می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

A Manichaean Parable Based on the Pattern of Cosmogony in Middle Persian

نویسنده English

Omid Behbahani
Associate Professor, Member of the Academic Board, Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده English

This paper first familiarizes the reader with some general information about
Manichaeism and Manichaean cosmogony. Then, after defining “parable” as a literary
genre, the whole Manichaean myth of creation is considered as a parable. At the next
stage, the role of parable is emphasized as a tool to facilitate the understanding of
religious, philosophical, and moral doctrines for the masses. After defining, and
establishing the functional capability of parable, a Manichaean Middle Persian parable
is studied and analyzed, according to the pattern of the Manichaean myth of creation.
At the end, a comprehensive comparison is made between the characters and elements
of the Manichaean myth of creation and the Middle Persian parable.

کلیدواژه‌ها English

Manichaeism
myth of cosmogony
parable
Rhetoric
Middle Persian
بویس، مری (1386). بررسی ادبیات مانوی، ترجمۀ امید بهبهانی و ابوالحسن تهامی، تهران: بندهش.
پورنامداریان، تقی (1364). رمز و داستان‌های رمزی، تهران: علمی و فرهنگی.
تفضلی، احمد (1388). تاریخ ادبیات ایران پیش از تهران، تهران: سخن.
داد، سیما (1378). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.
دکره، فرانسوا (1380). مانی و سنت مانوی، ترجمة عباس باقری، تهران: فرزان.
زرشناس، زهره (1380). زبان و ادبیات ایران باستان، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
مدرسی، فاطمه (1390). فرهنگ توصیفی نقد و نظریه‌های ادبی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
مولوی، جلال‌الدین محمد (1368). مثنوی معنوی، ج 1، به همتِ رینولد اِلین نیکلسون، تهران: مولی.
 
Boyce, Mary (1975). A Reader in Manichaean Middlle Persian and Parthian, (Acta Iranica9), Téhéran, Liège: Bibliothéque Pahlavi.
Boyce, Mary (1977). A Word-List in Manichaean Middlle Persian and Parthian, (Acta Iranica9a), Téhéran, Liège: Bibliothéque Pahlavi.
Sundermann, Werner (1973). Mittlepersische und Parthishe Kosmogonische und Parabeltexte der Manichäer, Berlin: Akademie Verlag.

  • تاریخ دریافت 20 اردیبهشت 1392
  • تاریخ بازنگری 16 خرداد 1392
  • تاریخ پذیرش 30 خرداد 1392