نوع مقاله : علمی-پژوهشی
چکیده
دربارة واحدهای اندازه‌گیری در ایران باستان اطلاعات کمی در دست است. مهم‌ترین متنی که از ایران باستان باقی مانده است، یعنی اوستا، آگاهی چندانی در این باره به دست نمی‌دهد. خوش‌بختانه یکی از فصول فرهنگ‌نامه‌ای کهن، مشتمل بر واژه‌های اوستایی و ترجمة پهلوی آن‌ها، دربردارندة تعدادی از واحدهای سنجش طول در دوران باستان است. در فصل بیست و هفتم فرهنگ اویم، نام واحدهای اندازه‌گیری طول و نسبت آن‌ها با یک‌دیگر به زبان اوستایی و پهلوی آمده است. نام برخی از این مقیاس‌ها در متون اوستایی تک‌آمدند و تنها در این فرهنگ باقی مانده است. به این ترتیب، می‌توان این متن را مهم‌ترین منبعی دانست که دربارة واحدهای اندازه‌گیری در ایران باستان اطلاعاتی به دست می‌دهد. در این مقاله، واحدهای اندازه‌گیری طول، که در فصل بیست و هفتم فرهنگ اویم نام برده و تعریف شده است، به کمک بخش‌های دیگر اوستا و منابع پهلوی و زند طبقه‌بندی و بررسی شده است. نتیجۀ این بررسی و طبقه‌بندی را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
uz-ašti = 8 ǝrǝzu, dišti = 10 ǝrǝzu, paδa = 16 ǝrǝzu, vībāzu = 2 frabāzu = 4 frarāθni = 8 vitasti = 96 ǝrǝzu, vībāzu = 2 gāiia = 4 frarāθni, gāiia = 3 paδa = 4 vitasti = 48 ǝrǝzu , yujiiasti = 2 daxšmaiti = 4 snaiiasti = 8 tacar = 16 hāθra.
کلیدواژه‌ها
)