• ثبت نام
  • ورود به سامانه
  • English

زبان‌شناخت

  1. صفحه اصلی
  2. رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی

    نویسندگان

    • مریم علی نژاد 1
    • مهلا آرین‌پور 2

    1 استادیار پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

    2 پژوهشگر پژوهشکده دانشنامه‌نگاری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

,

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

10.30465/ls.2019.4393
  • مشخصات مقاله
  • مراجع
  • دریافت فایل
  • ارجاع به این مقاله
  • آمار
  • هم رسانی

چکیده

«به» یکی از پرکاربردترین حروف اضافه در زبان فارسی است که معانی گوناگونی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از کاربرد این حرف در داستانی از شاهنامه فردوسی، به بررسی مقولات شعاعی حرف اضافه «به» از منظری شناختی می‌پردازد. پیکرة موردنیاز این پژوهش، از داستان‌ «بیژن و منیژه» شاهنامه (با 1312 بیت) استخراج شده است. اهداف اصلی این مطالعه، نشان‌دادن ساختار شعاعی شبکه معنایی حرف اضافه «به» و بررسی تغییرات معنایی ایجادشده در شبکه معنایی آن، به روش، توصیفی- تحلیلی است که به منظور نیل به این اهداف و تحلیل، از رویکرد چند‌معنایی سامان‌مند تایلر و ایوانز بهره‌گرفته شده است. نوع روش پیکره بنیاد است.
یافته‌ها حاکی از آن است که در 631 بیت از کل ابیات این داستان، حرف اضافه «به» با بسامد 789 بار به کار رفته است که معانی مختلف آن در این ابیات، از حالتی نظام‌مند برخوردار بوده و در شبکة معنایی منسجمی در قالب ساختار شعاعی قرار گرفته‌اند. در شاهنامه، معنای سرنمونی این حرف اضافه در مفهوم «الصاق و اتصال» بیشترین بسامد وقوع را دارد. همچنین نتایج مؤید آن است که در داستان بیژن و منیژه، معانی گوناگون «به» در قالب ساختاری و شعاعی و در خوشه‌های معنایی «الصاق و اتصال»، «مخاطب قراردادن و ایجاد ارتباط»، «استعانت و واسطه»، «تعلیل» و «مصاحبت و همراهی»، حول محور معنای سرنمونی آن، یعنی «الصاق و اتصال» مورد استفاده قرار گرفته‌اند

کلیدواژه‌ها

  • حرف اضافه «به»
  • مقوله شعاعی
  • شبکه معنایی
  • معنی‌شناسی شناختی
  • شاهنامه ‌فردوسی
  • XML
  • اصل مقاله 279.16 K
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
مراجع
ابوالحسنی چیمه، زهرا (1393)، «نقشی یا واژگانی: تحلیلی وزنی- پیوستاری بر مقوله حرف اضافه فارسی»، پژوهش‌های زبانی، سال پنجم، ش 2، صص 1-20.
- ابوالقاسمی، محسن(1383)، دستور تاریخی زبان فارسی، چ چهارم، تهران: انتشارات سمت.
- انوری، حسن (1380)، فرهنگ سخن، ج 2، چ اول ، تهران، انتشارات سخن.
- حسن‌دوست، محمد (1393)، فرهنگ ریشه‌شناختی زبان فارسی،ج پنجم، چ اول، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نشر آثار.
- حمیدیان، سعید (1379)، شاهنامه فردوسی، مصحح ر.علی یف، ج4و5، چ پنجم، تهران: نشر قطره.
- خطیب رهبر، خلیل، (1379)، حروف اضافه و ربط دستور زبان فارسی، تهران: مهتاب.
- دهخدا، علی‌اکبر (1377)، لغت‌نامه، ج1، چ2، تهران:دانشگاه تهران.
- دهقان، مسعود (1397)، «بررسیِ معنایی حروف اضافة/læ/،/wæ/،/wægærd/ و /wæpi/ در کردی براساس رویکرد شناختی»، جستارهای زبانی، سال نهم، ش 44، صص1 -33.
- راسخ مهند، محمد ، رنجبر ضرابی، نفیسه (1392)، «بررسی شبکه معنایی حروف اضافه «در» و «سر»»، پژوهش‌های زبانشناسی تطبیقی، سال سوم، ش5، صص 111-96.
- راسخ‌مهند، محمد (1389)، «بررسی معانی حروف اضافه مکانی فرهنگ سخن براساس معنی‌شناسی شناختی»، ادب‌پژوهی، سال چهارم، ش14، صص 49-66.
-رضایی، حدائق، مختاری، شهره، کرمانی، معصومه (1392)، «بررسی شناختی مقوله «بر» در گلستان سعدی»، پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، سال سوم، ش6، صص7-19.
- رضویان، حسین، خانزاده، معصومه (1393)، «چند معنایی حرف اضافه «به» در زبان فارسی با رویکرد معنی‌شناسی شاختی»، فصلنامه مطالعات زبان و گویش‌های غرب ایران، سال دوم، ش7، صص 79-57.
- زاهدی، کیوان؛ محمدی زیارتی، عاطفه (1390)، «شبکه معنایی حرف اضافه فارسی "از" در چهارچوب معنی شناسی شناختی»، تازه‌های علوم شناختی، سال سیزدهم، ش 49، صص 67 تا 80.
- عبدالکریمی، سپیده (1393)، فرهنگ توصیفی زبان‌شناسی شناختی، چ اول، تهران: نشر علمی.
- گلفام، ارسلان، یوسفی راد، فاطمه (1385)، «بررسی حرف اضافه مکانی در چارچوب شناختی: مطالعه موردی حرف اضافه «در»»، زبان و زبانشناسی، سال دوم، ش3، 45-34.
- مختاری، شهره، رضایی، حدائق (1392)، «بررسی شناختی شبکه معنایی حرف اضافه «با» در زبان فارسی»، زبانشناسی و گویش‌های خراسان، سال پنجم، ش9، صص94-73.
- مشکور، محمدجواد (1363)، دستورنامه در صرف و نحو زبان فارسی، تهران: شرق.
- معین، محمد (1371)، فرهنگ معین، ج اول، چ هشتم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
- ناتل خانلری، پرویز (1374)،  تاریخ زبان فارسی، ج3،چ پنجم، تهران: نشر سیمرغ.
- وحیدی فردوسی، طاهره( 1396)،« درسنامه‌آموزش حروف‌اضافه با رویکرد معنی شناسی‌شناختی برای آموزش به غیر فارسی‌زبانان )مطالعه موردی: « حرف اضافه «از»، مجلة زبانشناسی و گویش‌های خراسان، پاییز و زمستان 1396 ، ش17، صص 202-175.
- Evans Vyvyan. Green, Melanie.) 2018). Cognitive Linguistics: An Introduction: Routledge; 1 edition.
- Geeraerts, D. (1995). Cognitive Linguistics: An Introduction. Amsterdam: J. Benjamin Pub Co.
- Lee, David (2002). Cognitive Linguistics: An Introduction, Oxford University Press, USA.
- Tyler, Andrea & Vyvyan, Evans (2001) “Reconsidering Prepositional Polysemy Network: the case of over”. Language, 77(4):724-765.
Yoshikata Shibuya, Brigitte Nerlich (2007) “Polysemy: Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language”, Cognitive Linguistics,18(4):559-579.
    • تعداد مشاهده مقاله: 620
    • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 606
زبان‌شناخت
دوره 10، شماره 1 - شماره پیاپی 19
شهریور 1398
صفحه 81-97
فایل ها
  • XML
  • اصل مقاله 279.16 K
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 30 اردیبهشت 1398
  • تاریخ بازنگری: 30 مرداد 1398
  • تاریخ پذیرش: 04 شهریور 1398
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
  • RIS
  • EndNote
  • Mendeley
  • BibTeX
  • APA
  • MLA
  • HARVARD
  • CHICAGO
  • VANCOUVER
آمار
  • تعداد مشاهده مقاله: 620
  • تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 606

APA

علی نژاد, مریم و آرین‌پور, مهلا . (1398). رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی. زبان‌شناخت, 10(1), 81-97. doi: 10.30465/ls.2019.4393

MLA

علی نژاد, مریم , و آرین‌پور, مهلا . "رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی", زبان‌شناخت, 10, 1, 1398, 81-97. doi: 10.30465/ls.2019.4393

HARVARD

علی نژاد, مریم, آرین‌پور, مهلا. (1398). 'رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی', زبان‌شناخت, 10(1), pp. 81-97. doi: 10.30465/ls.2019.4393

CHICAGO

مریم علی نژاد و مهلا آرین‌پور, "رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی," زبان‌شناخت, 10 1 (1398): 81-97, doi: 10.30465/ls.2019.4393

VANCOUVER

علی نژاد, مریم, آرین‌پور, مهلا. رویکرد معناشناسی شناختی به حرف اضافه «به» با تأکید بر شاهنامه فردوسی. زبان‌شناخت, 1398; 10(1): 81-97. doi: 10.30465/ls.2019.4393

  • صفحه اصلی
  • درباره نشریه
  • اعضای هیات تحریریه
  • ارسال مقاله
  • تماس با ما
  • نقشه سایت

اخبار و اعلانات

  • هزینه‌های بررسی، چاپ و انتشار نشریۀ زبانشناخت 1402-11-03
  • اختصاص شناسۀ بین‌المللی DOI به مقاله‌ها در نشریۀ زبانشناخت 1399-08-10






اشتراک خبرنامه

برای دریافت اخبار و اطلاعیه های مهم نشریه در خبرنامه نشریه مشترک شوید.

© سامانه مدیریت نشریات علمی. طراحی و پیاده سازی از سیناوب