جملات مرکب در زبان فارسی تحلیلی بر پایة نظریة دستور نقش و ارجاع

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس ارشد زبان‌شناسی و مدرس دانشگاه پیام نور

چکیده

در این مقاله، ساختار جملات مرکب زبان فارسی بر پایة نظریة «دستورِ نقش و ارجاع» بررسی می‌شود. این نظریه را، در سال 1997، رابرت دی. ون ولین و رندی جی. لاپولا مطرح کردند و، در سال 2005، ون ولین نسخة نهایی آن را ارائه داد. دستور حاضر سه نوع رابطه را با عنوان «هم‌پایگی»، «ناهم‌پایگی» و «هم‌وابستگی» بین جملات مرکب مطرح می‌سازد و سه سطحِ اولیة پیوند را «بند»، «کانون»، و «هسته» می‌داند. سه نوع رابطة احتمالی بین «واحدها» برقرار است. بنابراین، از ترکیب سطوحِ اولیة پیوند و روابط احتمالی، نُه رابطه در «دستور همگانی» این نظریه قابل تصور است؛ که الزاماً تمامیِ آن‌ها در همة زبان‌ها یافت نمی‌شود. در این مقاله، جملات مرکب زبان فارسی را تحت دو رابطة کلیِ هم‌پایگی و ناهم‌پایگی بررسی نموده و دو نوع رابطه را برای هم‌پایگی و نُه رابطه را برای ناهم‌پایگی معتبر دانسته‌ایم؛ که با ارائة مثال‌ها و نمودارهایی تبیین شده‌اند. مزیت تحلیل‌های زبانیِ این دستور نسبت به سایر نظریه‌های دستوری را می‌توان توجهِ هم‌زمان به سه سطح «نحوی»، «معنایی»، «کاربردشناختی» دانست. امری که در نظریه‌های دستوری دیگر مستلزم پژوهش‌های جداگانه‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Compound Sentences in Persian (An RRG-Based Analysis)

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Pahlavan Nezhad 1
  • Rassulpur Hossein 2
1 Ferdowsi University of Mashhad
2 M.A. in Linguistics, Lecturer of Payame Noor University of Azar shahr
چکیده [English]

This paper undertakes to describe “Compound Sentences” in Modern Persian (Farsi) based on Functional Syntactic theory of “Role and Reference Grammar”. First, it describes the foundation of RRG theory which is presented in 1997 by Robert D. Van Valin Jr. and Randy J. Lapolla and extended later by Van Valin in his book “Exploring the Syntax-Semantics Interface” (2005).The RRG posits three nexus relations between clauses in “Compound Sentences” (Coordination, Co subordination, Subordination) rather than the two of “Traditional”, “Structural” and “Generative” Grammar. There are three primary levels of juncture, clausal, core and nuclear and there are three possible nexus relations among the units in the juncture .All three types of nexus are possible in all three forms of juncture and this yields nine juncture-nexus types in Universal Grammar. We described two relations (Coordination, Subordination) in Compound Sentences. There are two types in Coordination and nine types in Subordination. This paper concludes that the advantage of the RRG is simultaneous exploring of three levels of “Syntactic”, “Semantics” and “Pragmatics” description.

کلیدواژه‌ها [English]

  • functionalism
  • Role and Reference Grammar
  • syntactic
  • semantic and pragmatic structures
  • persian compound sentences coordination
  • subordination
آقاگل‌زاده، فردوس (1386). «ساخت اطلاعی جمله در داستان بوف کور»، مجلة زبان و زبان‌شناسی، س 3، ش 2.
ارژنگ، غلامرضا (1381). دستور زبان فارسی امروز، تهران: نشر قطره.
انوری، حسن و حسن احمدی گیوی (1390). دستور زبان فارسی (1)، تهران: فاطمی.
رضایی، والی (1386). «تحلیلی نقش‌گرا از کاهش ظرفیت فعل در زبان فارسی»، مجموعه مقالات هفتمین کنفرانس زبان‌شناسی ایران، ج 1، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
صفوی، کوروش (1373). «برخی از ویژگی‌های بندهای موصولی فارسی»، مجموعه مقالاتِ دومین کنفرانس زبان‌شناسی نظری و کاربردی، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
ناتل خانلری، پرویز (1388). دستور زبان فارسی، تهران: توس.
وحیدیان کامیار، تقی (1364). «جمله‌های شرطی در زبان فارسی»، مجلة زبان‌شناسی، س 2، ش 2.
وحیدیان کامیار، تقی و غلامرضا عمرانی (1379). دستور زبان فارسی (1)، تهران: سمت.
 
Brown, Gillian and George Yule (1983). Discourse Analysis, Cambridge University Press.
Rezai, Vali (2003). ‘A Role and Reference Grammar Analysis of Simple Sentences in Farsi’, PhD. Dissertation, University of Isfahan.
Van Valin, Robert D. Jr and Randy J. LaPolla (1997). Syntax, Structure, Meaning and Function, Cambridge University Press.
Van Valin, Robert D. Jr (2005). Exploring the Syntax-Semantics Interface, Cambridge University Press.