زبان‌شناخت

زبان‌شناخت

بررسی کانون و مبتدا در جمله‌های سادۀ زبان فارسی بر مبنای رویکرد دستور واژی-‌نقشی

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان
سحر محمدیان 1
بهرام مدرسی 2
فروغ کاظمی 1
ستاره مجیدی 1
1 گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 گروه زبان‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول)
10.30465/ls.2023.41952.2067
چکیده
پژوهش حاضر با اتخاذ روشِ توصیفی-تحلیلی به ‌بررسی مبتدا و کانون در جملات ساده زبان فارسی در چارچوب دستور واژی-نقشی برزنن و همکاران (۲۰۱۶) بر مبنای ساخت درون‌مرکز و برون‌‌مرکز زبان فارسی پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهند که طی فرایند کانونی‌سازی و مبتداسازی در جملات ساده؛ گروه اسمی دارای نقش فاعل، گروه اسمی دارای نقش مفعول صریح «رایی» و گروه حرف ‌اضافه‌ای دارای نقش مفعول متممی در ساخت سازه‌ای در مشخص‌گر گروه تصریفی قرار می‌گیرند و بر اساس اصل اقتصاد الزامی به درنظرگرفتن مقولۀ تهی در جایگاه متعارف آن‌‌ها وجود ندارد. زیرا در ساخت نقشی، گزارۀ اسمی گروه‌‌های مذکور علاوه بر دریافت نقش دستوری خود به‌صورت برون‌‌مرکز از طریق مؤلفه‌‌های صرفی، نقش گفتمانی را نیز دریافت می‌کند و شروط خوش‌‌ساختی از این طریق رعایت می‌شود. گروه اسمی دارای نقش مفعول صریح بدون پس‌اضافۀ «را» طی فرایند کانونی‌سازی در ساخت سازه‌ای نیز در مشخص‌گر گروه تصریفی قرار می‌گیرد. اما به‌‌دلیل آنکه فاقد مؤلفه‌‌های صرفی برای دریافت نقش دستوری است و به‌صورت درون‌مرکز به جایگاه وابسته است، بر اساس اصل اقتصاد مقولۀ تهی در ساخت سازه‌ای در جایگاه متمم فعل در نظر گرفته می‌شود تا ‌‌از طریق ابزار ارتباطِ نقش درون به بیرون، شروط خوش‌‌ساختی در ساخت نقشی رعایت شود.
کلیدواژه‌ها
مبتدا"
کانون"
دستور واژی-نقشی"
درون‌مرکزی"
"
برون‌مرکزی"

موضوعات

عنوان مقاله English

A study of topic and focus in simple Persian sentences based on the lexical-functional grammar approach

نویسندگان English

sahar Mohammadian 1
Bahram Modarresi 2
Foroogh Kazemi 1
Setareh Majidi 1
1 Department of Linguistics, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Department of Linguistics, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.(Corresponding Author)
چکیده English

The current study investigated the topic and focus in simple Persian sentences using a descriptive-analytical method within the framework of lexical-functional grammar proposed by Bresnan et al. (2016) based on the endocentric and exocentric structure of Persian. According to the findings, during the process of topicalization and focalization in simple sentences, the NP with the subject function, the NP with the object function (with "ra"), and the PP with the oblique function in the c-structure are placed in the specifier of IP, and there is no need to consider empty categories in their canonical position because the nominal predication of the mentioned phrases, moreover, receives its grammatical function exocentrically through morphological components and also receives a discourse function in the f-structure, and the well-formedness conditions are observed in this way. Also, the NP with an object function (without "ra") is placed in the specifier of IP during focalization, but because it lacks morphological components to receive the grammatical function and depends on the position endocentrically, an empty category based on the principle of economy is considered in the complement position of the verb in the c-structure, so that the well-formedness conditions are observed through inside-out functional application in the f-structure.

کلیدواژه‌ها English

topic"
focus"
lexical-functional grammar"
endocentricity"
"
exocentricity"
آقاگل‌‌زاده، فردوس و ارسلان گلفام و بهرام هادیان (۱۳۸۹)، بررسی ساخت موضوعی اسم فعل‌ها در چارچوب دستور واژی-نقشی، زبان‌پژوهی، ش۲، ص۱۰۹-122.
داوریان، زهرا، اله‌فاروقی جلیل و جواد صدری (۱۳۹۱)، «سیستم ماشین ترجمه انگلیسی به فارسی برای ترجمه ساختارهای مرکب و پیچیده بر مبنای دستور واژی-نقشی: Lfg.MT»، محمد دبیرمقدم (گردآورنده)، مجموعه مقالات هشتمین همایش زبان‌شناسی ایران تهران: دانشگاه علامه طباطبایی، ص۲۴۹-258.
دبیرمقدم، محمد (۱۳۶۹)، پیرامون را در زبان فارسی، مجله زبان‌شناسی، ش۷، ص۲-60.
دبیرمقدم، محمد (۱۳۹۲)، رده‌شناسی زبان‌های ایرانی (جلد اول)، تهران: سمت.
دبیرمقدم، محمد (۱۳۹۵)، زبان‌شناسی نظری پیدایش و تکوین دستور زایشی، تهران: سمت.
راسخ مهند، محمد (۱۳۸۵)، شیوۀ نشان‌دادن فاعل و مفعول در زبان فارسی، مجله زبان‌شناسی، ش2، ص۴۸-96.
طباطبایی، نازنین و گلناز مدرسی قوامی (۱۳۹۶)، کارکرد‌های گفتمانی تغییر ترتیب موضوع‌های اصلی جمله در زبان فارسی، پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، ش۱۳، ص85-97.
عبداللهی، ساره، فریده حق‌بین و مسعود قیومی (۱۳۹۷)، سطوح بازنمائی برخی ساخت‌های زبان فارسی در چارچوب دستور نقش‌نمای واژگانی، پژوهش‌های زبانی، ش۹، ص۱۹۵-214.
کرباسچی، رزا و علی درزی (۱۳۸۸)، جایگاه هستۀ گروه تصریف زبان فارسی، زبان‌پژوهی، ش1. ص۹۹-141.
نغزگوی‌‌کهن، مهرداد (۱۳۹۰)، توصیف ساخت‌های تحلیلی فعل در زبان فارسی بر اساس دستور واژی-‌‌‌نقشی، پژوهش‌های زبان‌شناسی تطبیقی، ش۱، ص۱۹-40.
یوسفی، سعیدرضا، مهین‌ناز میردهقان و تینا بوگل (۱۴۰۰)، تأثیر «تأکید» بر جایگاه شناسه‌های واژه‌-بستی گویش وفسی بر پایه دستور واژی-نقشی، زبان‌پژوهی، ش۳۹، ص61-86.
Börjar, Kersti, Rachel Nordlinger and Louisa Sadler (2019), Lexical-Functional Grammar: An Introduction, Cambridge: Cambridge University Press.
Bresnan, Joan (2001), Lexical-Functional Syntax, Oxford: Blackwell.
Bresnan, Joan and Sam A. Mchombo (1987), Topic, Pronoun, and Agreement in Chichewa, Language, vol. 63, no.4, pp 741–782.
Bresnan, Joan, Ash Asudeh, Ida Toivonen and Stephen Wechler (2016), Lexical-Functional Syntax, Second edition, Oxford: Wiley-Blackwell.
Butt, Miriam and Tracy Holloway (2000), “Null Elements in Discourse Structur”, Karumuri V. Subbarao (ed.), in: Papers from the NULLS Seminar, Delhi: Motilal Banarsidass.
Butt, Miriam and Tracy Holloway King (1996), “Structural Topic and Focus without Movement”, Miriam Butt and Tracy Holloway King (eds.), in: On-Line Proceedings of the LFG96 Conference, Stanford: CSLI Publications: <http://csli-publications. stanford.edu/LFG/LFG1-1996/.>
Butt, Miriam and Tracy Holloway King (1998), “Interfacing Phonology With LFG”, Miriam Butt and Tracy Holloway King (eds.), in: On-Line Proceedings of the LFG98 Conference, Stanford: CSLI Publications: <http://csli-publications.stanford.edu/ LFG/LFG3-1998/.>
Choi, Hye-Won (1999), Optimizing Structure in Context: Scrambling and Information Structure, Stanford: CSLI Publication.
Dalrymple, Mary and Irina Nikolaeva (2011), Objects and Information Structure, Cambridge: Cambridge University Press.
Dalrymple, Mary, John J. Lowe and Louise Mycock (2019), The Oxford Reference Guide to Lexical Functional Grammar. Oxford: Oxford University Press.
Kahnemuyipour, Arsalan (2001), On wh-Questions in Persian, Canadian Journal of Linguistics, vol. 46, no.1-2, pp 41-62.
King, Tracy Holloway (1997), “Focus Domains and Information-Structure”, Miriam Butt and Tracy Holloway King (eds.), in: On-Line Proceedings of the LFG97 Conference, Stanford: CSLI Publications: <http://csli-publications.stanford.edu/LFG/LFG2-1997/.>
Mycock, Louise (2006). The Typology of Constituent Questions: A Lexical Functional Grammar Analysis of ‘Wh’-Questions. Ph.D. Thesis, University of Manchester.
Mycock, Louise (2007), Constituent Question Formation and Focus: A New Typological Perspective, Transactions of the Philological Society, vol. 105, no.2, pp 192–251.
Mycock, Louise and John J. Lowe (2013). “The Prosodic Marking of Discourse Functions”, Miriam Butt and Tracy Holloway King (eds.), in: On-Line Proceedings of the LFG2013 Conference, Stanford: CSLI Publications:
Nemati, Fatemeh (2010). “Incorporation and Complex Predication in Persian.” Miriam Butt and Tracy Holloway King (eds.), in: On-Line Proceedings of the LFG2010 Conference, Stanford: CSLI Publications: <http://csli-publications.stanford.edu/ LFG/15/lfg10.html>
O’Connor, Robert (2006). Information structure in Lexical-Functional Grammar: The discourse prosody correspondence. Ph.D. Thesis, University of Manchester.

  • تاریخ دریافت 23 آبان 1401
  • تاریخ بازنگری 27 دی 1401
  • تاریخ پذیرش 08 اسفند 1401