زبان‌شناخت

زبان‌شناخت

عیلام، ایلام یا هَلتمتی ؟

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان
محمد امین میرقادری 1
بهار رضائی باغ بیدی 2
1 پژوهشگر دوره پسادکتری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
2 دانشجوی دکتری باستان‌شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، تهران، ایران.
10.30465/ls.2023.41168.2055
چکیده
ایلام به عنوان یک قدرت فرهنگی و سیاسی در خاور نزدیک و نیز یک دوره تاریخی پر فراز و نشیب نامی آشنا برای پژوهشگران است. طی سال‌ها پژوهشگران ایرانی و غیر ایرانی پژوهش‌های فراوانی پیرامون این دوره انجام داده و محوطه‌های متعددی کاوش شده‌ و از این رو بقایای فرهنگی این دوره تاریخی در کاوش‌های باستان‌شناختی تا حدودی به خوبی شناسایی شده است. این شواهد وجود حکومت و سرزمینی را که در کتاب مقدس به شکل «عیلام» به آن اشاره شده است، تأیید می‌کند. قرن‌ها پیش از انجام کاوش‌های باستان‌شناسی و ترجمه متون میخی، در کتاب مقدس پیرامون سرزمین و حکومت «عیلام» اشاراتی ذکر شده است. با وجود حجم مطالعات مربوط به این دوره تاریخی نکته‌ای وجود دارد و آن اختلاف نظری است که میان پژوهشگران ایرانی در معنا، ریشه و شکل نگارش نام ایلام به-ویژه در شیوۀ نگارش آن با «الف»/ «ع» وجود دارد. در این مقاله به چرایی این موضوع می‌پردازیم و پیشنهاداتی پیرامون آن ارائه خواهیم کرد؛ چراکه به نظر می‌رسد شایسته است شکل واحدی برای نگارش نام این تمدن و دوره تاریخی برگزینیم
کلیدواژه‌ها
هلتمتی
اِلَم
عیلام
ایلام
میانرودان
کتاب مقدس

موضوعات

عنوان مقاله English

ʿElām, Elām or Haltamti?

نویسندگان English

Mohammad Amin Mirghaderi 1
Bahar Rezaeibaghbidi 2
1 Postdoctoral Researcher of Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran (Corresponding Author)
2 PhD. candidate in Archaeology, Department of Archaeology, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده English

Elam is a well-known name for researchers as a cultural and political power in the Ancient Near East and a historical period full of ups and downs. The cultural remains of this historical period have been well identified in archaeological excavations. This evidence confirms the existence of the government and the land referred to in the Bible as "ʿElam". Centuries before archaeological excavations and translations of cuneiform texts, references to the land and rule of "ʿElam" were made in the Bible. Over the years, Iranian and non-Iranian researchers have done much research on this period, and several sites have been excavated. Despite the volume of studies related to this historical period, there is a point, and it is a theoretical difference that exists between Iranian scholars in the meaning, origin and form of writing the name of Elam, especially in writing it with "الف" / "ع". In this article, we will discuss why this is the case and provide suggestions on it;because it seems appropriate for researchers to use a single form in writing the name of this historical period.

کلیدواژه‌ها English

Haltamti
ʿElām
Elām
Mesopotamia
Bible
  • کتاب مقدس
  • وبگاه کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی https://www.ical.ir/ical/
  • احتشامی، منوچهر، لقایی، آزیتا و معزی، فاطمه، (1383)، خوزستان و لرستان در عصر ناصری به روایت فرمان­های ناصرالدین شاه، مکاتبات امیرکبیر و میرزا آقاخان نوری با احتشام‌الدوله، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
  • ارفعی، عبدالمجید، (1367)،«سپیده‌دمی که به روشنایی می­گراید»، مجله باستان­شناسی و تاریخ 3، صص: 78-77.
  • ارفعی، عبدالمجید، (1376)، «شیوۀ برگردان نام‌ها و واژگان - زبان­های سومری، اکدی (بابلی و آشوری) و ایلامی به پارسی». در: مجموعه مقالات یاد بهار، تهران: انتشارات آگه، صص: 84-75.
  • افشار سیستانی، ایرج، (1372)، ایلام و تمدن دیرینه آن، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • اکبری، مرتضی، (1393)، «روابط ایران و عراق در عصر پهلوی (با نگاهی به نقش مردم ایلام در روابط دو کشور)»، فرهنگ ایلام 42 و43، صص: 165-147.
  • پاتس، دنیل، (1392)، باستان­شناسی ایلام، ترجمه زهرا باستی، تهران: سمت.
  • پاتس، تیموتی، (1397)، ایران در اسناد میانرودانی هزاره سوم و دوم پ.م.، ترجمه خشایار بهاری، تهران: نشر فرزانروز.
  • جعفری ولدانی، اصغر، (1376)، بررسی تاریخی اختلافات مرزی ایران و عراق، تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
  • جلال­پور، شهره، (1391)، «تحلیل تغییر اسامی شهرهای ایران در دورۀ پهلوی اول و نقش فرهنگستان ایران»، فصلنامۀ گنجینۀ اسناد 84، صص: 44-63.
  • جهانگیرفر، میلاد و گشتاسب، فرزانه، (۱۳۹۵)، عیلام و عیلامیان در کتاب مقدس، دوفصلنامۀ علمی – پژوهشی پژوهشنامۀ ادیان، سال ۱۰ شماره ۲، صص ۲۷-۶۰.
  • رضائی ­باغ­بیدی، حسن، (1384)، «نگاهی گذرا به ترجمه متون مقدس و ترجمه­های قرآن»، معارف، دوره 21، شماره 1، صص: 31-47.
  • زینی­وند، محسن و شریفی، فرشته، (1398)، سلیمان­تپه، تل بکسایه و سبعات کهریز (تلاش برای یافتن سه محوطۀ نخست ثبتی ایران)، مجله مطالعات باستان­شناسی پارسه 9، صص: 37-23.
  • علیزاده، عباس، (1386)، تئوری و عمل در باستان­شناسی (با فصل­هایی در زیست­شناسی تحوّلی و معرفت­شناسی)، چاپ سوم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور.
  • علی محمدی، نعمت الله، (1388)، «شهریاری ایلام، نشست و نقد بررسی کتاب شهریاری ایلام»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا137، صص: 39-46.
  • فرین، داگلاس، 1400، جای­نام­های میانرودان و ایران در هزاره سوم پ.م.، ترجمه محمد امین میرقادری، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  • مفیدی نصرآبادی، بهزاد، (۱۴۰۰)، چغازنبیل: بافت شهری و جنبه­های معماری در ایلام باستان، تهران: انتشارات دکتر محمود افشار با همکاری سخن.
  • نورائی، مرتضی و مهمان­نواز، محمود، (1391)، «بررسی اسناد کشمکشهای والیان پشتکوه با حکومت عثمانی بر سر معادن نمک (1838-1928/ 1255- 1347ه.ق)»، فصلنامۀ گنجینۀ اسناد87، صص: 40-20.

 

Reference 

  • The Bible
  • Afshar Sistani, E., (1993). Ilam and its Civilization. Ministry of Culture and Islamic Guidance press. Tehran (in Persian).
  • Akbari, M., (2014). “Iran and Iraq Ties at Pahlavi Era (with a glance at the role of Ilam people in the ties of two countries)”. Farhange Ilam 15 (42, 43): 147-165 (in Persian).
  • Alizadeh, A., (2007). Methods and Theories in Archaeology. 3rd ICHO, Tehran (in Persian).
  • Black, J., George, and Postgat, N., (2000). A Concise Dictionary of Akkadian, Harrassowitz Verlag. Wiesbaden.
  • Bryce, T., (2009). The Routledge Handbook of the Peoples and Places of Ancient Western Asia; the Near East from the Early Bronze Age to the fall of the Persian Empire. Routledge. London.
  • Borger, R., (2004). Mesopotamisches Zeichenlexikon (Alter Orient und Altes Testament 305), Ugarit Verlag, Münster.
  • Damerow, P., and Englund, R.K., (1989). The Proto-Elamite Texts from Tepe Yahya, American School of Prehistoric Research, Peabody Museum, Bulletin 39. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, Peabody Museum of Archaeology and Ethnology.
  • De Morgan, J., (1894). Mission scientifique en Perse: Etudes Geographiques. Tome Premier. Paris: E. Leroux.
  • De Morgan, J., (1895). Mission scientifique en Perse: Etudes Geographiques. Tome Second. Paris: E. Leroux.
  • Desset, F., (2017). “Here ends the history of Elam: Toponomy, linguistics and cultural identity in Susa and south-western Iran, ca.2400-1800 BC.”Studia Mesopotamica Jahrbuch für altorientalische Geschichte und Kultur Ugarit-Verlag – Buch- und Medienhandel GmbH, Münster: 1-32.
  • Desset, F., Tabibzadeh, K., Kervran, M., Basello, G. & Marchesi, A. (2022). “The Decipherment of Linear Elamite Writing”. Zeitschrift für Assyriologie und vorderasiatische Archäologie, 112(1): 11-60.
  • Dubovsky, P., (2018). “Elam and the Bible”, In: Alvarez-Mon, J., Basello, G.P. and Wicks, Y., (eds.). The Elimite World, World Series, Taylorand Francis, Abington: 27-40.
  • Edzard, D. O., (2003). Sumerian Grammar, Leiden: Brill.
  • Edzard, D.O, (1967). “The Early Dynastic period”, in Bottero, J., Cassin, E. and Vercoutter, J., (), The Near East: The early civilizations. NewYork: Delacorte Press, 52-90.
  • Edzard, D.O., (1997). Gudea and his Dynasty. RIME 3/1. University f Torento Press. Torento.
  • Fiey, M., (1979). Communautes syriaques en Iran et Irak des origines a 1552. Vatiorum Reprints. London.
  • Frayne, D., (1997). Ur III period (2112-2004 bc). The royal inscriptions of Mesopotamia, early periods, vol. 3/2, University of Toronto press.
  • Frayne, D., (2008). Presargonic Period (2700-2350 BC). RIME University of Torento Press.Torento.
  • Frayne, D., (2021). Early Dynastic List of Geographical Names. Translated by Mohammad Amin Mirghaderi, University of Tehran Press. Tehran (in Persian).
  • Gelb, I., (1944). Hurrians and Subarians. The University of Chicago press. Chicago.
  • Halloran, J.A., (2006). Sumerian Lexicon: A Dictionary Guide to the Ancient Sumerian Language. Logogram Publishing. Los Angeles.
  • Huehnergard, J., (2000). A Grammar of Akkadian. Winona Lake, Eisenbrauns.
  • Huehnergard, J., and Woods, Ch., (2008). “Akkadian and Eblaite”, In: Woodard, R.D., (ed.). The Ancient Languages of Mesopotamia, Egypt, and Aksum. Cambridge: Cambridge University Press:83-152.
  • Jacobsen, T., (1939). The Sumerian King List. Chicago: AS 11.
  • Jacobsen, T., (1967). Some Sumerian City-Names. Journal of Cuneiform Studies, 21, 100–103.
  • Jafari Valdani, A., (1997). A Historical Study of Border Disputes between Iran and Iraq. Ministry of Foreign Affairs Press. Tehran (in Persian).
  • Jalalpoor, S. (2013). “Changing the Names of Cities in Iran in the First Pahlavi Era and the Role of the Language Academy of Iran”. Ganjine-ye Asnad, 22(4): 44-63 (in Persian).
  • Klein, E., (1987). “A Comprehensive Etymological Dictionary of the Hebrew Language for Readers of English”. The Beatrice & Arthur Minden Foundation. The University of Haifa: 466-467.
  • Krebernik, M., (2006). “Philologische Aspekte elamisch-mesopotamischer Beziehungen im Überblick”. Babel und Bibel 3: 59-99.
  • Mallowan, M., (1971). “Albert Reckitt Archaeological Lecture - Elamite Problems (Read 17 December 1969)”. Proceedings of the British Academy55: 255-299.
  • Michalowski, P., (2008). “Observations on ‘Elamites’ and ‘Elam’ in Ur III times”, In: Michalowski, P., (ed.). On the third dynasty of Ur, studies in honor of Marcel Sigrist, Journal of cuneiform studies, supplemental studies no 1, American schools of oriental research, Boston: 109-123.
  • Nouraei, M. and Mehmannavaz, M., (2012). “A Record-Based Study of Conflicts between Governors of Poshtkouh (Ilam) and the Ottoman Government over Salt Mines (1838-1928)”. Ganjine-ye Asnad, 22(3): 20-40 (in Persian).
  • Poebel, A., (1914). Historical Texts, University of Pennsylvania, Pennsylvania.
  • Poebel, A., (1931). “The name of Elam in Sumerian, Akkadian and Hebrew”, American Journal of Semitic language and literature 48/1: 20-
  • Potts, D., (2013). The Archaeology of Elam, Translated by Zahra Basti, Samt, Tehran (in Persian).
  • Potts, D.T., (2018). “Elam regio: Elam in Western scholarship from the Renaissance to the late 19th century”, In: Alvarez-Mon, J., Basello, G.P. and Wicks, Y., (eds.). The Elimite World, World Series, Taylorand Francis, Abington: 11-26.
  • Potts, T.F., (2018). Mesopotamia and the East, An Archaeological and Historical study of the foreign relations, 3400 to 2000 B.C. Translated by Khashayar Bahari, Farzan Roz, Tehran (in Persian).
  • Rubio, G., (2007). “Sumerian Morphology”, In: Kaye, A.S., Morphologies of Asia and Africa, 1 Winona Lake, Indiana Eisenbrauns: 1379-1327.
  • Speiser, E.A., (1930). Mesopotamian Origins: The Basic Population of the Near East. University of Pennsylvania Press.
  • Steinkeller, , (2018). “The birth of Elam in history”. In: Alvarez-Mon, J., Basello, G.P. and Wicks, Y., (eds.). The Elimite World, Routledge. World Series, Taylorand Francis, Abington: 177-203.
  • Steve, M.J., Gasche, H., and De Meyer, L., (2002). “Suse”. In: Briend, J., and Quesnel, M., (eds.). Supplement au Dictionnaire de la Bible, Fasc. 73, Paris, Letouzey and Ane: 359–511.
  • Stienkeller, P., )1980(. “The old Akkadian terms for Eastern”.Revue dAssyriologie 47: 1-9.
  • Stolper, M.W., (1984). “Political history”, Elam, surveys of political history and archaeology, Near eastern studies vol. 25, University of California press:3-100.
  • Vallat, F., (1996). “Elam: Haltamti/Elamtu”, NABU
  • Verderame, L., (2009). “Martunel III millennio: fontiiinterpretazioni”. Rivistadegli Studi Orientali 82: 229-260.
  • Zeynivand, M. and Sharifi F., (2019). “Sulaiman Tapa, Tel-e Baksaye and Seba’āt-e Kahriz (A quest to find Three Lost National Nominated Sites)”. Parseh J Archaeol Stud 3 (9):23-37 (in Persian).

  • تاریخ دریافت 04 اردیبهشت 1401
  • تاریخ بازنگری 26 خرداد 1402
  • تاریخ پذیرش 14 تیر 1402